Gesplitst weergeven van zorg- en vastgoedresultaat
De langdurige zorg wordt bekostigd op basis van meerdere componenten, waaronder zorgprestaties, huisvesting en inventaris. In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nadrukkelijk ingezet op transparantie in kosten en opbrengsten. Een belangrijk instrument hierin is het gesplitst weergeven van zorg- en vastgoedresultaat. Door zorg- en vastgoedprestaties los van elkaar inzichtelijk te maken, ontstaat een scherper beeld van de financiële prestaties van zorginstellingen en een betere sturingsmogelijkheid voor beleidsmakers en toezichthouders.
Waarom splitsen tussen zorg en vastgoed?
In traditionele jaarrekeningen van zorginstellingen zijn de zorgexploitatie en vastgoedexploitatie vaak samengenomen in één resultaat. Dit maakt het lastig om na te gaan:
- Of een instelling kostendekkende zorg levert
- Of vastgoedopbrengsten en -kosten proportioneel zijn
- Of (meer)zorggelden niet onbedoeld gebruikt worden voor vastgoedfinanciering
Door zorgresultaat en vastgoedresultaat gescheiden weer te geven, wordt duidelijk waar de prestaties daadwerkelijk vandaan komen. Dit sluit aan bij het uitgangspunt van doelmatige inzet van publieke middelen.
Wat wordt verstaan onder zorg- en vastgoedresultaat?
Zorgresultaat
Het zorgresultaat omvat alle opbrengsten en kosten die direct samenhangen met het leveren van zorg aan cliënten. Denk hierbij aan:
- Zorgprestaties (ZZP’s, VPT, MPT, meerzorg)
- Inzet personeel
- Materiële kosten (voeding, verpleeginstrumenten)
- Overhead die aan zorg toerekenbaar is
Het doel is hier te beoordelen of de zorg “kostendekkend” wordt geëxploiteerd op basis van de Loon- en materieel-vergoedingen.
Vastgoedresultaat
Het vastgoedresultaat betreft inkomsten en uitgaven die voortkomen uit huisvesting. Hieronder vallen:
- Normatieve huisvestingscomponent (NHC)
- Werkelijke lasten op vastgoed (rente, afschrijving, huur & onderhoud)
Afhankelijk van de organisatie wordt de NIC-component (en bijbehorende lasten) los of onder de vastgoedcomponent gecategoriseerd.
Het doel is hier te beoordelen of het vastgoed “kostendekkend” wordt geëxploiteerd op basis van de NHC-vergoedingen.
Beleidskaders en verplichtingen
Het splitsen van zorg- en vastgoedresultaat is geen vrijblijvende keuze meer. De NZa heeft in haar beleidsregel (o.a. BR/REG-24117) opgenomen dat instellingen in hun jaarverantwoording een gescheiden analyse dienen op te nemen.
Daarnaast stellen financiers (zoals het zorgkantoor) en externe toezichthouders (zoals de IGJ of accountants) steeds vaker als voorwaarde dat inzicht wordt gegeven in de mate waarin de NHC/NIC wordt ingezet conform de bedoelde bestemming. Daarmee moet bijvoorbeeld worden voorkomen dat zorggeld wordt gebruikt voor luxe huisvesting of investeringen met onvoldoende zorgrelevantie.
Voordelen van gescheiden weergave
De voordelen van het gesplitst weergeven van zorg- en vastgoedresultaat zijn zowel strategisch als operationeel van aard:
- Financiële transparantie: Duidelijk onderscheid tussen zorgexploitatie en vastgoedexploitatie
- Betere verantwoording: Instellingen kunnen aantonen dat publieke middelen doelmatig worden besteed
- Sturingsinformatie: Raad van bestuur, raad van toezicht en controllers krijgen beter zicht op prestaties per onderdeel. Een tekort in de zorg kan aangepakt worden, zonder dat hiervoor een overschot op het vastgoed voor wordt gehanteerd.
- Beleidsmonitoring: Zorgkantoren en NZa kunnen zien of de NHC/NIC wordt gebruikt waarvoor het bedoeld is
- Risicobeheersing: Bij onder- of overcompensatie in vastgoed kan tijdig worden bijgestuurd
Praktische uitwerking: hoe wordt er gesplitst?
In de praktijk betekent het gesplitst weergeven van resultaat dat de jaarrekening of interne rapportage van een zorginstelling onderverdeeld wordt in minimaal twee kolommen:
| Resultaatpost | Zorg | Vastgoed |
| Opbrengsten uit zorgprestaties | ✅ | ❌ |
| Opbrengsten NHC | ❌ | ✅ |
| Kosten personeel zorg | ✅ | ❌ |
| Afschrijving gebouwen | ❌ | ✅ |
| Rente | ❌ | ✅ |
| Huur externe locatie | ❌ | ✅ |
| Exploitatieoverschot | ✅ | ✅ |
Instellingen kunnen gebruikmaken van kostenverdeelmodellen om overhead of gedeelde lasten toe te wijzen aan zorg of vastgoed, conform de richtlijnen van de NZa en RJ (Raad voor de Jaarverslaggeving). In de RJ 655 (‘Zorginstellingen’) is een expliciete toelichting over het scheiden van prestaties en kosten opgenomen.
Toekomstige ontwikkelingen
De verwachting is dat de komende jaren het scheiden van zorg- en vastgoedresultaten verder zal worden genormaliseerd en mogelijk verplicht gesteld voor alle instellingen met NHC/NIC-vergoeding. Ook wordt gewerkt aan een landelijk benchmarkmodel waarin prestaties op zorg én vastgoed worden vergeleken tussen instellingen, rekening houdend met doelgroep en schaalgrootte.
Een ander mogelijk toekomstig scenario is dat investeringen in vastgoed (zoals verduurzaming) gekoppeld worden aan transparante prestatie-indicatoren, zodat zichtbaar wordt of NHC-gelden voldoende bijdragen aan strategische doelen zoals klimaatneutraal vastgoed of levensloopbestendig wonen.
