Wat is een dienstbetrekking?
Een dienstbetrekking is een arbeidsrelatie tussen een werkgever en een werknemer, gebaseerd op een arbeidsovereenkomst. In deze overeenkomst worden afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder de werknemer persoonlijk, tegen betaling en onder gezag van de werkgever werkt.
Een dienstbetrekking is niet beperkt tot vaste dienstverbanden en wordt niet bepaald door de omvang van het werk. Zo kunnen ook losse hulpkrachten, vakantiewerkers en huishoudelijke hulpen een dienstbetrekking hebben. Ook in sommige gevallen van vrijwilligerswerk kan sprake zijn van een dienstbetrekking.
Soorten dienstbetrekkingen
De wet onderscheidt twee hoofdtypen dienstbetrekkingen:
- Echte dienstbetrekking
- Fictieve dienstbetrekking
Daarnaast kan iemand ook loon ontvangen uit een eerdere dienstbetrekking of uit een bestaande dienstbetrekking van een ander.
Echte dienstbetrekking
Een arbeidsrelatie wordt als een echte dienstbetrekking beschouwd als deze aan de volgende drie kenmerken voldoet:
- De werknemer is verplicht persoonlijk arbeid te verrichten gedurende een bepaalde periode.
- De werkgever is verplicht om loon te betalen voor het werk.
- Er bestaat een gezagsverhouding tussen de werknemer en de werkgever.
Gezagsverhouding
Een gezagsverhouding houdt in dat de werkgever het recht heeft om instructies en aanwijzingen te geven over het werk, zoals werktijden, productie-eisen of omgang met klanten. De werknemer is verplicht deze aanwijzingen op te volgen. Zelfs als een werkgever weinig directe instructies geeft, bijvoorbeeld bij eenvoudig werk of bij werknemers met specifieke vaardigheden, kan er nog steeds sprake zijn van een gezagsverhouding. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit toezicht op het werk of controle van de resultaten.
Fictieve dienstbetrekking
Als een arbeidsrelatie niet voldoet aan alle kenmerken van een echte dienstbetrekking, kan deze toch als een fictieve dienstbetrekking worden aangemerkt. Dit betekent dat de relatie voor loonheffingen op dezelfde manier wordt behandeld als een echte dienstbetrekking. In de praktijk betekent dit dat de werkgever loonheffingen moet inhouden en afdragen.
Voorbeelden van fictieve dienstbetrekkingen zijn:
- Aannemers van werk en hun hulpen
- Agenten en subagenten
- Bestuurders van coöperaties met werknemerszelfbestuur
- Bestuurders van beursgenoteerde vennootschappen
- Leerlingen en stagiairs
- Thuiswerkers en hun hulpen
- Uitzendkrachten
- Topsporters met een A-status van NOC*NSF
Daarnaast zijn er nog enkele specifieke arbeidsrelaties die voor bepaalde loonheffingen als fictieve dienstbetrekking worden beschouwd, zoals meewerkende kinderen en (partners van) aandeelhouders met een aanmerkelijk belang.
