De toezichthouder heeft primair als taak om toezicht te houden op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken binnen de organisatie en de daaraan verbonden ondernemingen. Toezicht gaat veel verder dan het beoordelen van cijfers en plannen. Het vraagt om een strategische en kritische blik op de organisatie, waarbij de toezichthouder toetst of de doelen, risico's en prestaties van het bestuur aansluiten op de belangen van de organisatie en haar stakeholders.

Dit toezicht omvat verschillende aspecten:

• Strategie en doelstellingen: De toezichthouder bewaakt dat de organisatie op koers blijft en dat de gestelde doelen haalbaar en realistisch zijn. De doelen in de statuten moeten gerealiseerd worden, waarbij de continuïteit gewaarborgd blijft.
• Risicomanagement: Het toezicht op de risico's die verbonden zijn aan de ondernemingsactiviteiten en het functioneren van interne beheersings- en controlesystemen.
• Financiële verslaggeving: Toezicht op het proces van financiële verslaggeving en de naleving van relevante wet- en regelgeving.
• Maatschappelijke aspecten: De toezichthouder heeft ook oog voor maatschappelijke thema’s die van invloed zijn op de organisatie, zoals duurzaamheid, ethiek en verantwoord ondernemen.

De toezichthouder kijkt daarbij nadrukkelijk naar de lange termijn en weegt de belangen af van alle betrokken partijen, zoals aandeelhouders, medewerkers, klanten en andere stakeholders.

Naast het toezicht vervult de raad een belangrijke adviesrol. De complexiteit van moderne organisaties vraagt om bestuurders die ondersteund worden door ervaren commissarissen die fungeren als sparringpartner. De toezichthouder adviseert het bestuur over:

• De realisatie van strategische doelstellingen.
• De beheersing van risico’s en veranderingen in de markt of regelgeving.
• De maatschappelijke rol en impact van de organisatie.

Om effectief te adviseren, is een open en transparante relatie tussen de toezichthouder en het bestuur belangrijk. De toezichthouders moeten ruimte krijgen om kritische vragen te stellen, terwijl het bestuur zich comfortabel moet voelen om dilemma’s en uitdagingen te delen. De toezichthouder heeft daarnaast een verantwoordelijkheid om het bestuur scherp te houden op relevante maatschappelijke ontwikkelingen. Van organisaties wordt steeds vaker verwacht dat zij hun rol in de samenleving actief vormgeven, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid of sociale verantwoordelijkheid. De toezichthouder zorgt ervoor dat deze thema’s onderdeel zijn van de strategie en besluitvorming.

Ten slotte valt het benutten van het netwerk van het lid ook onder de adviesfunctie.

Een vaak onderbelichte, maar uiterst belangrijke taak van het toezichthoudende orgaan is de werkgeversrol richting het bestuur. De toezichthouder is verantwoordelijk voor het benoemen, evalueren en - indien nodig - ontslaan van bestuurders. Dit draagt bij aan de continuïteit, kwaliteit en stabiliteit van de organisatie.

De werkgeversrol omvat onder meer:

• Het opstellen van een profielschets voor de samenstelling van het bestuur. Hierin wordt vastgelegd welke competenties en ervaring noodzakelijk zijn.
• Het selecteren en benoemen van geschikte kandidaten voor het bestuur. Hierbij wordt gestreefd naar een divers en complementair team dat de belangen van de organisatie en stakeholders goed kan behartigen.
• Het vaststellen van de bezoldiging en arbeidsvoorwaarden van de bestuurders, in lijn met de strategie en prestaties van de organisatie.
• Het jaarlijks evalueren en beoordelen van het functioneren van het bestuur als geheel en de individuele bestuurders.

Deze rol vraagt om zorgvuldigheid en onafhankelijkheid. De toezichthouder moet ervoor zorgen dat het bestuur goed functioneert, de juiste koers volgt en zich ontwikkelt waar nodig. Door regelmatige evaluaties en duidelijke afspraken kan de toezichthouder bijdragen aan een professionele en effectieve bestuurscultuur.

Naast toezicht, advies en een rol als werkgever, heeft de toezichthouder ook formele bevoegdheden en verantwoordelijkheden die bijdragen aan een solide governance-structuur. Dit raakt de kern van het functioneren van de organisatie en zorgt voor transparantie en verantwoording. Tot deze verantwoordelijkheden behoren onder andere:

• Het goedkeuren van beleidsplannen en strategische beslissingen van het bestuur.
• Het medeondertekenen van de jaarrekening en het goedkeuren van de begroting. Dit zorgt voor financiële discipline en betrouwbare verslaglegging.
• Het toezicht op corporate governance. De toezichthouder bewaakt de structuur en processen die de transparantie en verantwoordelijkheid binnen de organisatie garanderen.

De formele taken zijn belangrijk, maar ze moeten in de praktijk worden gekoppeld aan een actieve en betrokken houding. De toezichthouders zijn niet alleen beoordelaars, maar dragen actief bij aan de ontwikkeling en borging van een cultuur waarin goed bestuur centraal staat.

Een effectieve toezichthouder begint bij het bewustzijn van de eigen rol en verantwoordelijkheid. De toezichthouder is zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn functioneren. Dit betekent dat toezichthouders zich regelmatig evalueren op:

• De bijdrage aan strategische besluitvorming en toezicht.
• De onderlinge samenwerking binnen het toezichthoudend orgaan.
• De onafhankelijkheid, integriteit en deskundigheid van de leden.

Elk lid heeft de taak om zijn of haar rol met gezag en verantwoordelijkheid te vervullen. Dit vraagt om een combinatie van kennis, ervaring en persoonlijke eigenschappen zoals kritisch denkvermogen, integriteit en besluitvaardigheid.

Het toezichthoudend orgaan houdt daarnaast toezicht op het functioneren van het bestuur, zowel als team als op individueel niveau. Door periodieke evaluaties wordt de kwaliteit en effectiviteit van het bestuur gewaarborgd, wat bijdraagt aan een cultuur van continue verbetering.